Bouw en werking van het urinewegstelsel

Het urinewegstelsel bestaat uit de nieren (renes), nierbekken, urineleiders (ureters), blaas (vesica urinae) en plasbuis (urethra). Het urinewegstelsel is een belangrijk orgaanstelsel wat de homeostase van het lichaam binnen nauwe grenzen houdt. Het urinewegstelsel reguleert de vochtbalans en bloeddruk, zoutbalans, zuur-basenbalans, de uitscheiding van afvalstoffen en de productie van erytropoëtine (EPO). De urinelozing (het plassen, mictie) is een complex proces waarin er een nauwe samenwerking is van zenuwstelsel en spieren.

Vorming en lozing van urine

Het urinewegstelsel vormt dagelijks 1,5L urine. Er wordt dagelijks wel 180L voorurine gevormd. Uit deze voorurine reabsorberen de nieren en specifiek de nefronen water en voor het lichaam nuttige stoffen. De urinevorming is een complex proces. Ook de urinelozing is een complex proces waarin zenuwstelsel en spieren goed moeten samenwerken. Voor deze samenwerking is rijping van deze systemen nodig. Deze rijping treedt op bij kinderen tussen de anderhalf en tweeenhalf jaar. Kinderen worden dan zindelijk.

Het urinewegstelsel bewaakt de homeostase van het lichaam

Het urinewegstelsel bewaakt de homeostase van het lichaam. De nieren en nog specifieker de nefronen reguleren de vochtbalans en bloeddruk, zoutbalans, zuur-basenbalans, de uitscheiding van afvalstoffen en de productie van erytropoëtine (EPO).

Regulatie van de vochtbalans en bloeddruk

Het lichaam bestaat voor een groot deel uit water. Wanneer er teveel water het lichaam verlaat (negatieve vochtbalans), kan het lichaam niet meer goed functioneren. Belangrijke celprocessen vinden namelijk plaats in een waterig milieu. Ook wanneer de bloeddruk te veel daalt, kan het bloed niet goed de weefsels en cellen bereiken. De nieren reguleren zeer krachtig de vochtbalans en bloeddruk.

Regulatie van de zoutbalans

Grote schommelingen van de zoutbalans zijn zeer gevaarlijk voor het lichaam. Bij grote schommelingen van de zoutbalans functioneren zenuwcellen (bijvoorbeeld van de hersenen) en de spieren (bijvoorbeeld de hartspier) niet goed meer.

Regulatie van de zuur-basenbalans

In een zuur milieu ondervinden de celmembranen structurele schade, veranderen eiwitten en verlopen celprocessen niet goed meer. Ook in een basisch milieu kan het lichaam niet goed functioneren. Verzuring van het lichaam wordt acidose genoemd. Het basisch worden van het lichaam wordt alkalose genoemd.

Uitscheiding van afvalstoffen

De nieren zijn zeer goed in staat tot de uitscheding van ureum, ammonium, creatinine en giffen.

Productie van EPO

Wanneer de zuurstofspanning van het bloed te laag wordt maakt het juxtaglomerulair apparaat (JGA) van het nefron EPO aan. EPO stimuleert het rode beenmerg tot productie van rode bloedcellen. Rode bloedcellen zijn verantwoordelijk voor het zuurstoftransport van het lichaam.